کتاب عکاسی؛ درآمدی انتقادی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کتاب‌های حوزه‌ی نظری هنر، بسیاری از مباحث کلیدی عکاسی در زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را مورد بررسی قرار می‌دهد و با تمرکز بر شاخه‌های مستند، خبری، هنری، شخصی و … فرآیند تاریخی و رشد عکاسی در قرن ۲۰ و بیست‌ویکم را نقد می‌کند. این کتاب برای دانشجویان رشته‌های مرتبط به نظریه‌های هنر به‌ویژه عکاسی در مقاطع کارشناسی و بالاتر تالیف شده است و با پیگیری موضوع‌های تخصصی، مقدمه‌ای منسجم از ماهیت عکاسی در زمان معاصر را ارایه می‌دهد.
اگرچه مخاطبان این کتاب علاقه‌مندان عادی به عکاسی نیستند، اما به‌نظر نگارنده مطالعه‌ی مباحث مطرح‌شده در این مجموعه برای همه‌ی افراد فعال در شاخه‌ها یا سبک‌های مختلف هنرهای تجسمی (عکاسی) پیشنهاد می‌شود.
کتاب عکاسی؛ درآمدی انتقادی درباره‌ی چیست؟
تغییر یا تحول ایجاد‌شده در هویت عکاسی موضوع اصلی «عکاسی؛ درآمدی انتقادی» است و بیش‌تر بحث‌ها پیرامون جریان‌ها و اتفاق‌های واقع در قرن بیست‌ویک پیش می‌روند. به همین دلیل بهتر است خواننده‌ی کتاب قبل از مطالعه‌ی آن، آشنایی کافی با تاریخ و رویکردهای اجتماعی و هنری عکاسی داشته باشد. چراکه مباحث مطرح‌شده در کتاب، بدون تکیه به فرآیند تاریخی و اجتماعی عکاسی برای خواننده بی‌معنی و مبهم می‌مانند.
سالی میلر (Sally Miller) مدرس ارشد عکاسی در دانشگاه برایتون (University of Brighton) انگلستان پس از انتشار ویرایش ششم این کتاب می‌گوید: «کتاب عکاسی؛ درآمدی انتقادی در صدر فهرست کتاب‌های دانشجویان عکاسی است و با وفاداری به هدف خود، مفاهیم و بحث‌های مهم تاریخی، نظری و عملی عکاسی را با مثال‌های کاربردی و تحلیل‌های قابل فهم معرفی می‌کند.»
نویسندگان کتاب
همه‌ی نویسنده‌های کتاب عکاسی؛ درآمدی انتقادی، از بدنه‌ی دانشگاه‌های معتبر انگلستان هستند و در حوزه‌های نظری هنر، عکاسی، علوم اجتماعی و … فعالیت‌های کلیدی داشته‌اند. همکاری و حضور ۵ نویسنده‌ی با تجربه و متخصص به‌اضافه‌ی همراهی یک ویراستاری خوب و مسلط باعث‌شده تا این کتاب در حوزه‌ی عملکرد خود جامع باشد و با کم‌ترین اشکال یا ابهام موضوع‌های مدنظرش را به خواننده ارایه دهد. در ادامه ویراستار و نویسنده‌های کتاب را به‌اختصار معرفی می‌کنیم:
لیز ولز (Liz Wells): ویراستار کتاب «عکاسی؛ درآمدی انتقادی» استاد دانشکده‌ی هنر دانشگاه پلیموت (Plymouth) انگلستان و عضو انجمن آموزش عکاسی ایالات متحده است که بیش‌تر عمر خود را صرف تدریس نظریه و تاریخ عکاسی کرده است. او به کارهای پژوهشی علاقه‌ی زیادی دارد و در نمایشگاه‌ها و کتاب‌های متعدد خود، عکاسی معاصر را به چالش‌های نوین و مختلفی کشیده است.
میشل هنینگ (Michelle Henning): کارگردان هنری و طراح انگلیسی است که در حال حاضر به‌عنوان استاد ارتباطات و رسانه در دانشگاه لیورپول فعالیت می‌کند. او کتاب‌ها و مقاله‌های متعددی را در حوزه‌ی رسانه، نظریه‌های فرهنگی و عکاسی تالیف کرده است.
پاتریشیا هالند (Patricia Holland): به‌عنوان نویسنده، استاد دانشگاه و فیلم‌ساز فعالیت می‌کند و مقاله‌های متنوعی را درباره‌ی عکاسی، تلویزیون و مطالعات فرهنگی منتشر کرده است.
مارتین لیستر (Martin Lister): مورخ هنر، رسانه و استاد فرهنگ دیداری دانشگاه بریستول (Bristol) انگلستان است و بیش‌تر در زمینه‌ی تدریس عکاس و تالیف مقاله‌های کاربردی در حوزه‌ی فرهنگ عکاسی دیجیتال فعالیت می‌کند.
دریک پرایس (Derrick Price): به‌عنوان مورخ و پژوهشگر حوزه‌ی فرهنگ فعالیت می‌کند و مقاله‌های متعدد را در زمینه‌ی عکاسی و فیلم نوشته است.
آناندی رامامورتی (Anandi Ramamurthy): استاد رسانه و فرهنگ دانشگاه شفیلد هالام (Sheffield Hallam) انگلستان است که به‌شکل متمرکز درباره‌ی موضوع نژاد و نژادپرستی در رسانه‌ها و فرهنگ‌ها تحقیق می‌کند.
ترجمه‌ی فارسی عکاسی؛ درآمدی انتقادی
این کتاب در سال ۱۳۸۸ به‌دست «مهران مهاجر»، «محمد نبوی»، «سولماز ختایی‌لر» و «ویدا قدسی‌راثی» به فارسی ترجمه شد و در انتشارات مینوی خرد به چاپ رسید. هر یک از مترجم‌های کتاب عکاسی؛ درآمد انتقادی از فعالان حوزه‌ی هنر تصویری و عکاسی هستند و با تدریس در دانشگاه‌های مختلف ایران تجربه‌هایی کاربردی در زمینه‌ی انتقال موضوع‌های پژوهشی به دانشجویان هنر و عکاسی دارند.
متن ترجمه‌ی کتاب به‌طور مشخص از ساختار و روایت نسخه‌ی اصلی پیروی می‌کند و با کم‌ترین تغییر محتوایی یا معنایی عین‌به‌عین مطالب مطرح‌شده را ارایه می‌دهد. شاید به همین دلیل مطالعه‌ی کتاب به زبان فارسی ممکن است چالش‌هایی را به همراه داشته باشد، چراکه متن ترجمه‌شده از نظر نگارش و جمله‌بندی کم‌تر مورد توجه قرار گرفته است و خواننده برای درک درست مطلب باید برخی از جمله‌ها را بارها بخواند. در حالی‌که می‌شد با تصحیح جمله‌ها و انتخاب واژه‌های بهتر بدون لطمه زدن به محتوای اصلی، متنی تمیز و خواندنی‌تری را ارایه کرد.
بخشی از متن کتاب
پسامدرنیسم اصطلاح فلسفی مهمی است که بر سر آن بحث‌های زیادی درگرفته و پیدایش آن به اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی بازمی‌گردد. ارایه‌ی تعریفی برای این اصطلاح کار دشواری است، به‌خصوص از این حیث که حوزه‌های کاری و رشته‌های بسیار زیادی را دربرمی‌گیرد. خلاصه، آن‌هایی که در باب پسامدرنیسم قلم می‌زدند بر آن بودند که دوره‌ی مدرنیته به‌سر آمده و سازمان اجتماعی جدیدی جایگزین آن شده که تاثیراتی دگرگون‌کننده بر جنبه‌های بی شماری از زندگی دارد و عامل مهم رشد این نوع صورت‌بندی اجتماعی، شکل‌گیری شبکه‌های اطلاع‌رسانی در مقیاس جهانی بود که گردش آزادانه‌ی سرمایه، اندیشه، اطلاعات و تصاویر را در سراسر دنیا امکان‌پذیر ساخت و همین امر منجر به تضعیف مرزبندی‌های ملی و دگرگونی شیوه‌های رویارویی با دنیا شد. در میان برداشت‌های مهمی که از پسامدرنیسم وجود دارد، ادعاهایی از این‌دست به چشم می خورند که ما در «پایان تاریخ» هستیم و آن‌گونه که ژان فرانسوا لیوتار گفته است، دیگر زیر نفوذ کلان‌روایت‌ها – چارچوبی از ایده‌هایی که پیش‌تر از رهگذر آن‌ها به زندگی خود معنا بخشیده بودیم – قرار نمی‌گیریم. مثلن مارکسیسم با تاکید بر مبارزه‌ی طبقاتی به‌مثابه موتور دیالکتیکی تاریخ، یک موضع فلسفی مادی در اختیار می‌گذارد تا به کمک آن بتوان همه‌ی پدیده‌ها یا موقعیت‌های سیاسی و اجتماعی را توضیح داد. (لیوتار ۱۹۸۵).
این انتقاد با این ادعا همراه است که هویت ما دگرگونی عمده‌ای به خود دیده است. فلسفه‌ی «روشن‌گری» سده‌ی هجدهم، انسان را سوژه‌ای پایدار و عقلانی می‌انگاشت؛ اما پسامدرنیسم همانند مدرنیسم بر این باور است که بر عکس، ما سوژه‌هایی «مرکز زدوده»ایم.
جمع‌بندی
عکاسی؛ درآمدی انتقادی یکی از پیچیده‌ترین و طولانی‌ترین کتاب‌هایی است که درباره‌ی نظریه‌های معاصر عکاسی به فارسی ترجمه شده است و به‌نظر نگارنده پس از انتشار آن در سال ۱۳۸۸ در ایران، مباحث نظری عکاسی در محافل هنری و حتا دانشگاه‌های مهم کشور به دو بخش قبل و بعد از این قرایت مهم از عکاسی تقسیم شدند.
این کتاب در هفت فصل، با موضوع‌ها و عکس‌های مختلف سعی می‌کند تا نظرهایی معتبر و کارآمد را برای عکاسی معاصر ارایه دهد و با تحلیل آن‌ها سوال‌های مختلفی از مسیر آینده‌ی عکاسی در اواخر قرن بیست‌ویکم را در ذهن خواننده پدید آورد.
